NietWeten.nl

HANS VAN DAM, bevlogen schrijver over niet-weten

'Mijn levensloop? Het leven neemt een loopje met me.'

Woord: Hans van Dam

Beeld: Lucienne van Dam

Laatst bijgewerkt op dinsdag 19 maart 2024 om 05:32


^ Hans van Dam

Snelmenu

Inhoud

1. Woordenboek niet-weten: Hans van Dam

Hoe je mij aan moet spreken.

eigennaam: Hans van Dam

spirituele naam: Hans van Dam

dharmanaam: Hans van Dam

schrijversnaam: Hans van Dam

schuilnaam: Hans van Dam

bijnaam: Hans van Dam

2. Aanbeveling voor de auteur

'Wat weet jij eigenlijk van jezelf, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

3. Wie ben ik en wat is de Agnosereeks?

Een uit de hand gelopen hobby.

Hallo, ik ben Hans van Dam, seriewoordenaar, schrijver van de 13-delige Agnosereeks, bouwer en beheerder van de website NietWeten.nl waarop je die boeken gratis en voor niks kan lezen.

Het niet-weten overkwam mij ongevraagd en onvoorzien in oktober 2007. Mijn eerste publicatie daarover zag het web begin 2009 in de vorm van een Google-site, bestaande uit 1 pagina met 35 tekstjes, op het subdomein Weteloosheid.

Mijn site groeide uit tot 200 pagina's en werd door mij ingedikt en gearchiveerd in 2014, omdat ik er klaar mee was.

In 2015 publiceerde ik mijn eerste boek, Niet te Geloven! De Linji Lu, dat als serie verscheen in het Boeddhistisch Dagblad. Ik kreeg de smaak te pakken en schrijf nog altijd voor die krant, 7 dagen per week, 365 dagen per jaar, met veel plezier.

In 2016 begon ik met mijn tweede website, op basis van WordPress Twenty-Fifteen en met een eigen domeinnaam, niet-weten.nl. Deze site dijde uit tot 100 pagina's en crashte in februari 2019 doordat ik een fout maakte met een veiligheidscertificaat.

Ik was toen inmiddels 10 jaar online en het leek me leuk om een serie boeken over niet-weten te schrijven, de Agnosereeks, en er een eigen website omheen te bouwen met niets dan HTML en CSS, zodat ik me kon bevrijden uit de wurggreep van content management systemen als Google sites en WordPress.

Dat deed ik samen met mijn lief, Lucienne, onder een nieuwe domeinnaam, NietWeten.nl, en sindsdien stoppen we er al onze tijd in, ik in de woorden, Lucienne in de beelden.

Op dit moment wonen we op Gozo, een overbevolkt eilandje in de Middellandse Zee, in een piepklein huisje van 350 jaar oud, terwijl de kalk van de onbehandelde muren en plafonds als roos op onze toetsenborden sneeuwt, soms hagelt, en ik tussen de vertrekken in moet bukken om mijn hoofd niet te stoten.

De mierenplaag lijkt sinds een maand of drie onder controle en ook met de schimmels en de algen boeken we vooruitgang.

Aan de luchtvochtigheid in huis zelf, het hele jaar door circa 85%, is niets te doen; de muren hebben natte voeten, en kalksteen, dat geheel uit skeletjes van zeediertjes bestaat, is een geweldige vochtgeleider.

Kalksteen is ook, helaas, een geweldige geleider van geluid, zeg maar gerust versterker. Boing, kloing, rammeldebammel, mompeldemompel, piep, kraak, boem. Ik heb er ontzettend veel buren bijgekregen.

4. Wie zou ik zijn zonder jou?

Over het niemandsland tussen bekentenis en betekenis.

Foto van Hans van Dam.
^ Het onware gezicht van Hans van Dam.

Hierboven zie je een mozaïek van duizenden pixels (picture elements) – monochrome vierkantjes die samen de polychrome illusie wekken van een substantieel mens in een substantiële wereld.

Best overtuigend, vind je niet?

Vooral als we het mozaïek in kwestie een foto noemen, de illusie een naam geven, laten we zeggen Hans van Dam, en uitroepen tot auteur van de Agnosereeks.

Een en ander doen we niet op eigen kracht maar met behulp van honderden andere mozaïekjes in de vorm van 'letters' en 'leestekens' die zich ogenschijnlijk aaneenrijgen tot 'woorden', 'zinnen' en 'alinea’s'.

Daarin legt de lezer ongemerkt zelf de betekenis die hij vervolgens zonder meer aan de 'auteur van de Agnosereeks' toeschrijft.

Wie zou ik zijn zonder jou?

 Gepixeleerde foto van Hans van Dam.
^ Het ware gezicht van Hans van Dam.

5. Hans van Dam – te gek voor woorden

En wie is dat nou niet?

Sommige mensen vragen zich af wie het is die al die teksten over niet-weten uit zijn duim zuigt.

Ja, dat zou ik ook weleens willen weten.

Misschien gaat iemand mij dat nog eens haarfijn uitleggen.

Een roshi of een rinpoche.

Een goeroe of een mystagoog.

Een priester of een humanist.

Een sjamaan of een vrijmetselaar.

Een astronoom of een astroloog.

Een monist of een non-dualist.

Een nihilist of een pluralist.

Een darwinist of een neuroloog.

Een fysioloog of een kwantumfysicus.

Een filosoof of een frenoloog.

Een psychiater of een psycholoog.

Liefst allemaal tegelijk en door elkaar heen.

Voor elke ik een specialist, ieder in zijn eigen taal, dat zal me een geouwehoer geven, zeg.

Babylonische spraakverwarring als hoogste identiteit.

Hoe ik mezelf op dit moment zou omschrijven? O, uh...

Als een heraut – zonder boodschap.

Als een vrijbuiter – zonder buit.

Als een kaper – zonder kust.

Als een piraat – zonder raad.

Als een oproerling – zonder roer.

Als een dwarsligger – zonder rails.

Als een dominee – zonder kansel.

Als een zwerver – zonder ransel.

Of gewoon als een kind met een rugzakje natuurlijk.

Een leeg rugzakje, dat dan weer wel.

Ach, Hans van Dam is gewoon te groot voor woorden.

Ik bedoel natuurlijk te klein voor woorden.

Te gewoon voor woorden.

Te gek voor woorden.

En wie is dat nou niet?

En wat is niet te gek voor woorden?

6. Curriculum vitae van een omloper

Als jongeling vlucht Hans zo lang mogelijk heen en weer tussen de Rijksuniversiteit Utrecht en Japan.

Als dat echt niet langer gaat, hangt hij een tijdje de brave burgerman uit, compleet met koopwoning, overheidsbetrekking en samenlevingscontract.

Als dat echt niet langer gaat, hangt hij een tijdje de ambachtelijke kunstenaar uit, compleet met tekentafel, lichtbak, episcopen, Leica, doka en thuisstudio.

Als dat echt niet langer gaat, hangt hij een tijdje de filosoof uit, compleet met opschrijfboekje, dictafoon en tekstverwerker.

Als dat echt niet langer gaat, schept hij zich een vrijplaats, Idios – een oase van onrust waarin al het ondenkbare en onzegbare gedacht en gezegd mag worden.

Als hij zes doldwaze jaren later ook van vrijdenkerij verzadigd raakt, doet hij nog één poging om iets van zijn leven te maken. Hij moet en zal de waarheid vinden. Het waarom, het waarheen, het waartoe!

Dan weet hij het helemaal niet meer. Zelfs dáárvoor staat hij niet in. Wel komt hij er eindelijk voor uit.

Hè hè, was dat nou zo moeilijk?

7. Woordenboek niet-weten: levensloop

levensloop

curriculum vitae van de stappen die je meende te zetten terwijl het leven een loopje met je nam

8. In den beginne wist ik niets

Het onoplosbare raadsel dat mijn naam draagt.

In den beginne wist ik niets. Niemand hoefde mij de weg te wijzen. Alles ging vanzelf. Ik speelde met verve, al was het geen rol, maar mijn ouders wisten wel beter: niet weten was niets voor mij.

Ik stierf als speelkind en verrees als kind van god. Religie zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand kende de hoogste. Kind zijn van god betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als kind van god en verrees als mens. Humanisme zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand begreep onze soort. Mens zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als mens en verrees als denker. Filosofie zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand kende de waarheid. Filosoof zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als denker en verrees als ziel. Psychologie zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand doorzag de psyche. Ziel zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als ziel en verrees als lichaam. Fysiologie zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand begreep het fysiek. Lijf zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als lichaam en verrees als dier. Biologie zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand doorgrondde het leven. Dier zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als dier en verrees als stof. Fysica zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand doorzag de materie. Stof zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als stof en verrees als geest. Spiritualiteit zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand begreep het bewustzijn. Geest zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als geest en verrees als het al. Holisme zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand vatte de kosmos. Alles zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als alles en verrees als niets. Boeddhisme zou mij de weg wel wijzen. Ik speelde mijn rol met verve maar niemand doorgrondde de leegte. Niets zijn betekende nog steeds: niet weten wie ik was.

Ik stierf als niets en verrees niet meer. De weg is vergeten, ik blijf wel hier. Ik speel nog met verve, al is het geen rol. Soms denk ik dat niemand iets weet, al ben ik ook daarvan niet zeker.

9. Mijn weg was een lange reeks vernederingen

Wat er niet voor de val komt.

'Wat was jouw weg, Hans?'

'Wat zal ik vandaag weer eens zeggen.'

'Nou?'

'Een lange reeks vernederingen dan maar.'

'Wat was het resultaat daarvan?'

'Vernietiging van eigendunk.'

'Ik dacht dat de weg er een was van spirituele groei.'

'Bij mij is er niets gegroeid.'

'Of van toenemende vaardigheid.'

'Bij mij is er niets toegenomen.'

'Of van voortschrijdend inzicht.'

'Bij mij is er niets voortgeschreden.'

'Of van optrekkende mist.'

'Bij mij is er niets opgetrokken.'

'Wat zou jij zeggen?'

'Tja.'

'En die weg ben jij vrijwillig gegaan?'

'Ik heb de hele weg tegengestribbeld.'

'Dan heb je weinig om trots op te zijn.'

'Zeg maar gerust niets.'

'Dan heb je niets om trots op te zijn.'

'Zeg maar gerust niemand.'

'Maar ook niemand om je voor te schamen zeker?'

'Je probeert de huid te verkopen voor je de beer geschoten hebt.'

'En als ik de beer geschoten heb?'

'Dan zijn je vragen overbodig.'

'Omdat ik de antwoorden dan weet?'

'Deze vraag ook.'

'Wie of wat is de beer?'

'Deze ook.'

'Wat moet ik doen om de weg van vernedering te gaan?'

'Je bent allang onderweg.'

'Wat moet ik onderweg doen?'

'Tegenstribbelen?'

'Maar ik wil juist meewerken.'

'Wou jij je de weg toe-eigenen?'

'Ik wil hem gaan, niet ondergaan.'

'Allemaal eigendunk.'

'Hoe moet ik tegenstribbelen?'

'Je doet al niet anders.'

'Hè?'

'Alleen al door mee te willen werken.'

'Dus eigenlijk doe ik het zo slecht nog niet?'

'Allemaal eigendunk.'

'Geef nog eens een voorbeeld van eigendunk.'

'Denken dat je ooit vrij zal zijn van eigendunk.'

'Wat is het toppunt van eigendunk?'

'Denken dat je eindelijk vrij bent van eigendunk.'

'Hoogmoed komt voor de val.'

'Deemoed net zo goed.'

'Wat komt er eigenlijk niet voor de val?'

'De val.'

10. Het einde van mijn Latijn

Drie geboortes.

'Geloof jij in reïncarnatie, Hans?'

'Figuurlijk.'

'Vertel.'

'Eerst werd ik geboren in den vleze.'

'Als mens.'

'Dat was het einde van de vergetelheid.'

'En toen?'

'Werd ik herboren in de liefde.'

'Voor Lucienne.'

'Dat was het einde van de eenzaamheid.'

'En toen?'

'Werd ik herboren in den vreemde.'

'Als agnost.'

'Dat was het einde van de wijsheid.'

'Hoe oud ben je nu?'

'Vierenzestig, tweeëndertig en zestien.'

* Van 30-11-2022 tot 12-10-2023.

'Mooie reeks.'

'Eventjes maar.'

'Zitten er nog meer geboortes aan te komen?'

'Mijn agenda is leeg.'

'Geen blijde verwachtingen meer?'

'Tot nu toe kwam iedere geboorte onverwacht.'

'En na de dood?'

'Eerst maar eens zien te sterven.'

'Geloof jij niet in de dood?'

'Misschien word je er wel in geboren.'

'Denk je dat of weet je dat?'

'Ik zeg maar wat.'

'En waar zou dat het eind van zijn?'

'Ik weet het niet, van mijn Latijn?'

11. Het einde van mijn gelijk

Nog drie geboortes.

'Geloof jij in reïncarnatie, Hans?'

'Ik zal wel moeten.'

'Hoe dat zo?'

'Ik ben alleen in dit leven al drie keer geboren.'

'Vertel.'

'Eerst werd ik geboren in onwetendheid.'

'Waar was dat het einde van?'

'Als ik dat eens wist.'

'En toen?'

'Werd ik geboren in mijn gelijk.'

'Waar was dat het einde van?'

'Mijn onwetendheid.'

'En toen?'

'Werd ik geboren in niet-weten.'

'Waar was dat het einde van?'

'Mijn gelijk.'

'Is het ook ergens het begin van?'

'Als ik dat eens wist.'

12. Goeroe Roegoe

Het laatste woord.

'Zie jij jezelf als een goeroe, Hans?'

'Wat versta jij precies onder een goeroe?'

'Goe betekent duisternis, roe betekent licht. Een goeroe is iemand die je van de duisternis naar het licht brengt.'

'Dan ben ik een roegoe.'

'Pardon?'

'Iemand die je van het licht naar de duisternis brengt.'

'Van het licht van weten naar de duisternis van niet-weten?'

'Doe dan toch maar een goeroe.'

'Hoezo?'

'Van de duisternis van het weten naar het licht van niet-weten.'

'Dat is nog steeds van weten naar niet-weten.'

'En daar dan weer voorbij.'

'Wat is er voorbij licht en duisternis?'

'Hetzelfde als voorbij weten en niet weten.'

'Te weten?'

'Ik zou het ook niet weten.'

'Kan je het niet zeggen of wil je het niet zeggen?'

'Roekoe.'

13. Waarom mijn spirituele naam Hans van Dam is

Malle babbels over mijn ware aard.

Beste Hans,

Wat leuk dat er mensen zoals jij bestaan. Een zoeker die iets gevonden heeft en er volstrekt consequent mee omgaat. Je website is een kostelijk verblijf voor de rusteloze geest.

Ik heb een vraagje. Veel mensen hebben een spirituele naam die ze hebben gekregen toen ze bij hun meester in de leer gingen of toen ze geloften aflegden of toen ze ontwaakten. Wat is jouw spirituele naam?

Beste Wies,

Mijn spirituele naam is Hans van Dam.

Hoe ik eraan gekomen ben weet ik niet.

Ineens had ik hem.

Hoe ik aan mezelf gekomen ben weet ik ook niet.

Ineens was ik er.

Mijn meester heeft mij geen naam gegeven omdat ik geen meester heb.

Als meester heb ik geen naam genomen omdat ik geen meester ben.

Heel onbevredigend allemaal.

Daarom heb ik het mijn innerlijke goeroe gevraagd en die deed er zoals gewoonlijk het zwijgen toe.

Echte goeroes spreken niet en spreken ze toch dan zeggen ze niets.

Na lang aandringen kwam ze met dit voorstel:

'Dai Baka.'

'Hoe kom je daar nou bij?'

'Dai is Japans voor grote.'

'Grote wat?' zei ik.

Het zweet stond in mijn handen.

'Baka is Japans voor idioot, stomkop, loser, grapjas, dwaas.'

'Dai Baka?'

'Grote Sukkel.'

'Dat is voor het eerst dat ik jou iets verstandigs hoor zeggen.'

'Nou jij nog', zei mijn innerlijke goeroe.

'Hoe heet jij eigenlijk?' vroeg ik.

'Tja', zei zij.

Alsof ik dat niet wist.

Zelf ben ik trouwens niet van mening dat ik iets gevonden heb.

Ik ben ook niet van mening dat ik niets gevonden heb.

Consequent ben ik vooral in mijn inconsequentie.

Wies: Waarom Japans, Hans?

Hans: Mijn Koreaanse naam is Dae Babo.

Wies: Waarom Koreaans?

Hans: Mijn Latijnse naam is Baceolus Magnus.

Wies: Waarom Latijns?

Hans: Mijn Indiase naam is Mala Baba.

Wies: Heb jij iets tegen namen?

Hans: Nee hoor, hoe meer namen hoe meer vreugd.

Voor niet-weten heb ik er wel honderd maar de laatste ken ik niet.

Voor mijn lief heb ik er wel duizend en ze klinken als een lied.

14. Ik heb veel gezichten, en geen daarvan is het mijne

Hoeveel gezichten heb jij?

Maandag

'Laatst noemde iemand jou een zenboeddhist, Hans.'

'Het boeddhisme heeft veel gezichten en een daarvan is het mijne. Welk van die gezichten het ware is moet ieder voor zich bepalen. Zelf kan ik ware noch onware ontwaren.'

'Volgens mij ben jij meer een non-dualist.'

'Geef het kind maar een naam.'

Dinsdag

'Laatst noemde iemand jou een non-dualist, Hans.'

'Advaita heeft veel gezichten en een daarvan is het mijne. Welk van die gezichten het ware is moet ieder voor zich bepalen. Zelf kan ik ware noch onware ontwaren.'

'Volgens mij ben jij meer een taoïst.'

'Geef het kind maar een naam.'

Woensdag

'Laatst noemde iemand jou een taoïst, Hans.'

'Het taoïsme heeft veel gezichten en een daarvan is het mijne. Welk van die gezichten het ware is moet ieder voor zich bepalen. Zelf kan ik ware noch onware ontwaren.'

'Volgens mij ben jij meer een mysticus.'

'Geef het kind maar een naam.'

Donderdag

'Laatst noemde iemand jou een mysticus, Hans.'

'Mystiek heeft veel gezichten en een daarvan is het mijne. Welk van die gezichten het ware is moet ieder voor zich bepalen. Zelf kan ik ware noch onware ontwaren.'

'Volgens mij ben jij meer een soefi.'

'Geef het kind maar een naam.'

Vrijdag

'Laatst noemde iemand jou een soefi, Hans.'

'Religie heeft veel gezichten en een daarvan is het mijne. Welk van die gezichten het ware is moet ieder voor zich bepalen. Zelf kan ik ware noch onware ontwaren.'

'Volgens mij ben jij meer een agnost.'

'Geef het kind maar een naam.'

Zaterdag

'Laatst noemde iemand jou een agnost, Hans.'

'Niet-weten heeft veel gezichten en een daarvan is het mijne. Welk van die gezichten het ware is moet ieder voor zich bepalen. Zelf kan ik ware noch onware ontwaren.'

'Volgens mij ben jij meer een zenboeddhist.'

'Geef het kind maar geen naam.'

Zondag

Hè hè.

Maandag

'Laatst noemde iemand jou een zenboeddhist, Hans.'

15. Meester Blanco bekent kleur

Vier zelfportretten.

Meester Blanco zegt:

Ik heb veel gezichten en elk daarvan is het mijne.

Hij zegt ook weleens:

Ik heb veel gezichten maar geen daarvan is het mijne.

Hij zegt ook weleens:

Ik heb geen gezicht maar dat is wel het mijne.

Hij zegt ook weleens:

Ik heb geen gezicht en ook dat is niet van mij.

Wat zeg jij?

16. Niet-weten is geen gezicht

Tussen triomf en debacle.

'Is niet-weten jouw oorspronkelijke gezicht, Hans?'

'Zeg maar gerust mijn oorspronkelijke gezichtsverlies.'

'Je ziet het niet als een triomf?'

'En ook niet als een debacle.'

'Hoe zie je het dan wel?'

'En ook niet als een het.'

'Wat zou jij zeggen?'

'Niet-weten is geen gezicht.'

Portret van Hans van Dam zonder gezicht.
^ Niet-weten is geen gezicht.

17. Waar ik het allemaal vandaan haal

Vragen naar de onbekende weg.

1

'Graag wil ik je interviewen voor X, Hans.'

'Dat lijkt me geen goed idee.'

'Waarom niet?'

'Daar komen alleen maar antwoorden van.'

'Ik heb het niet over spirituele of religieuze vragen.'

'Maakt niet uit.'

'Het gaat mij om de man achter NietWeten.nl en de Agnosereeks. Mensen willen weten wie jij bent.'

'Anders ik wel.'

'Ze willen weten waar je het allemaal vandaan haalt.'

'Bedenk maar wat.'

'Dat kan ik niet verantwoorden.'

'Of jij het nou doet of ik.'

'Dus je wil niet meewerken?'

'Kan je hiermee uit de voeten?'

2

'Graag wil ik je interviewen voor Y, Hans.'

'Gaat het om de mens achter het verhaal of om het verhaal achter de mens?'

'Om de mens achter het verhaal.'

'Als ik hem zie zal ik het doorgeven.'

'Ik bedoel, om het verhaal achter de mens.'

'Als ik het hoor zal ik het doorgeven.'

3

'Graag wil ik je interviewen voor Z, Hans.'

'Moet ik er zelf bij zijn?'

'Ja, maar je mag helemaal bepalen hoe of wat.'

'O, gelukkig.'

'Wat zou je het liefst willen?'

'Dat jij de antwoorden geeft.'

'Hè?'

'Dan bedenk ik er wel weer vragen bij.'

Balkende ezelskop met een microfoon ervoor.
^ Ia ia!

18. Ai ai, de steen der wijzen

Uitgewezen.

Grauw en ik zijn poot en been
We houden veel van reizen

Maar overal diezelfde steen
Ai ai, de steen der wijzen!

Balkende ezelskop.
^ Ai ai!

19. Geen poot meer om op te staan

Steenbreek.

(Nederlandse naam van het plantengeslacht Saxifraga.)

'Met welk dier zou jij jezelf vergelijken, Hans?'

'Ik ben nog stommer dan een ezel.'

'Hoezo?'

'Zelfs een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen.'

'En jij?'

'O, wel duizendmaal.'

'Wat voor steen?'

'De steen der wijzen.'

'En nu?'

'Heb ik geen poot meer om op te staan.'

'En die steen?'

'Helemaal aan diggelen.'

'Zal je je ooit nog stoten?'

'Waaraan?'

'Hè?'

'Waarmee?'

'Hoe stom kan je zijn.'

'Ik ben nog stommer dan een ezel.'

'Met welke plant zou jij jezelf vergelijken?'

20. Grote Woorden maken het kleiner

Meten zonder maten.

'Heb jij het Ware Zelf gerealiseerd, Hans?'

'Ik weet niet wat me is overkomen, maar dit weet ik wel – grote woorden maken het kleiner.'

'Ik bedoel, ben je aan de dualiteit ontstegen?'

'Ik weet niet wat me is overkomen, maar dit weet ik wel – grote woorden maken het kleiner.'

'Voor de draad ermee: ben jij verlicht?'

'Ik weet niet wat me is overkomen, maar dit weet ik wel – grote woorden maken het kleiner.'

'En het stelt toch al niets voor, wou je zeggen.'

'Kleine woorden maken het kleiner.'

'Geen woorden dan maar?'

'Stilte maakt het te groot.'

'Geen woorden maar daden?'

'Woorden zijn ook daden.'

'Wat voor daden?'

'Taaldaden.'

'Geen grote woorden, geen kleine woorden, geen stilte en geen daden?'

'En geen opsommingen en geen negatieve definities.'

'Mystiek hoor.'

'Ik weet niet wat me is overkomen, maar dit weet ik wel...'

'Mystisch, mystagogisch, mythisch, myrionymisch, mysterieus, numineus?'

'Grote woorden maken het kleiner.'

Rode luchtballon in de vorm van de tekst 'Grote Woorden'.
^ Grote Woorden.

21. Wat is nog fijner dan vrij te zijn?

Een kwestie van geen kwestie.

'Ben jij gelovig, Hans?'

'Ik ben bevrijd van elk geloof.'

'Bedoel je dat je niet gelooft?'

'Ik ben bevrijd van elk ongeloof.'

'Hoe heb je dat gedaan?'

'Ik ben bevrijd van ieder doen.'

'Is dat een kwestie van overgave?'

'Ik ben bevrijd van ieder laten.'

'Maar komt dat uit jezelf of uit God?'

'Ik ben bevrijd van zelf en God.'

'Doel je op de unio mystica?'

'Ik ben bevrijd van een, twee, veel.'

'Verwijs je daarmee naar het niets?'

'Ik ben bevrijd van vorm en leegte.'

'Hoe is het om zo vrij te zijn?'

'Vrij noch onvrij, dat is pas fijn.'

22. Als de put verdronken is

Mijn geheim.

Beste Hans,

In al je teksten, om het even welke, maak je een vrije en verloste indruk op mij. Trefzeker, al schiet je vanuit de heup. Wat is jouw geheim?

Beste Emiel,

Dat ik niks meer uit te leggen heb? Behalve dat ik niks meer uit te leggen heb, God sta me bij. Misschien is dit mijn geheim:

Ik ben verlost van de verlossers.

Ontsnapt aan de snappers.

Verweesd van de wijzen.

Bevrijd van de vrijheid.

Ontdaan van de doener.

Ook de getuige is afgetuigd.

Zelfs niemand ben ik niet.

Hoe het zo gekomen is weet ik precies niet, maar om dat nou een geheim te noemen?

Emiel: Wat was jouw weg?

Hans: Als ik een weg had, zou ik hem meteen openstellen. Het zou een weg zijn met tweerichtingsverkeer, zodat je op je schreden kon terugkeren – dat is pas vrijheid.

Emiel: Zou jij op je schreden terugkeren als je kon?

Hans: Schrijden is voor koningen.

Emiel: Kruipen dan?

Hans: Ik zit hier goed, zei de nar op zijn aambei.

Emiel: Pardon?

Hans: Wat kan ik zeggen? Niets zo lekker als honger. Er is nog nooit een put verdronken. Zonder opstaan geen vallen. Begrijp je wat ik bedoel?

Emiel: Nee.

Hans: Nou, ik ook niet. Praten over een terugweg. Man, ik heb niet eens een heenweg.

Lullig mannetje in zijn nakie met een plantenspuit als pistool.
^ 'Trefzeker, ook al schiet je vanuit de heup.'

23. Hoe ik een Master of the Universe werd

Spelende wijs.

'Wat is jouw favoriete lectuur, Hans?'

'Sciencefiction.'

'Ik dacht eerder aan religie en spiritualiteit.'

'Ik zie het verschil niet.'

'Noem eens wat.'

'Ik heb eens een jaar lang Perry Rhodan gelezen.'

'Wat is er spiritueel aan Perry Rhodan?'

'De lezer?'

'Wie was je favoriete karakter?'

'Gucky.'

'Gekkie?'

'Een pratende muisbever die alleen maar wil spelen en tuk is op wortelen.'

'Niet Perry Rhodan?'

'Stel je voor.'

'Waarom niet?'

'Rhodan is de held.'

'Master of the Universe.'

'Dat denkt hij tenminste.'

'Jij denkt van niet?'

'Het is maar een verhaal.'

'En jij bent tuk op wortelen.'

'En ik wil alleen maar spelen.'

'Wat is iemand die alleen nog maar speelt?'

'Master of the Universe.'

24. De geest groef zich in, de geest groef zich uit

En weg was de weg.

'Wat was jouw weg, Hans?'

'Contractio mentis, dilatatio mentis.'

'Pardon?'

'De geest groef zich in, de geest groef zich uit.'

'En jij dan?'

'Ik dacht dat ik die geest was.'

'Nu niet meer?'

'Ik kan wel zoveel denken.'

'Er is alleen maar geest?'

'Ook uitgegraven.'

'Hoe zit het met ascese? Caritas? Meditatio? Contemplatio? Heb jij geloften afgelegd? Wat heb je allemaal gepraktiseerd?'

'Ik heb alleen geprakkiseerd.'

'Anders niets?'

'Een doorn verwijderd met een doorn.'

'Wat was de doorn?'

'De geest houdt de geest in zijn greep, de geest helpt de geest om zeep.'

'De geest was de doorn?'

'En de doorn gaf de geest.'

'Contractio mentis, dilatatio mentis.'

'Dan lijkt het nog wat.'

'En dat was jouw weg?'

'En weg was de weg.'

Silhouet van denker met een doorn op zijn hoofd.
^ Een doorn verwijderd met een doorn.

25. Wie niet weet is gek, wie wat weet is knetter

Niets geloven, niet meer streven, doet de gek in vreugde leven.

'Volgens mij ben jij knettergek, Hans.'

'Vroeger zou ik het hartgrondig met je eens zijn geweest.'

'En nu?'

'Nu vind ik dat ik vroeger knettergek was.'

'Waarom zou je het vroeger met me eens zijn geweest?'

'Iemand die zijn eigen gedachten niet serieus neemt is van God los.'

'Daar kan je geen staat op maken.'

'Daar kan je geen peil op trekken.'

'Waarom vind je nu dat je vroeger knettergek was?'

'Iemand die zijn gedachten serieus neemt, holt overal achteraan.'

'Daar kan je geen peil op trekken.'

'Daar kan je geen staat op maken.'

'Wat is dan het verschil?'

'Dat is dan het verschil.'

'Zei ik het niet?'

'Wat?'

'Volgens mij ben jij knettergek, Hans.'

26. Hans van Dam in honderd ontkenningen

Niet mis te verstaan.

Ik ben geen theïst. Ik ben geen atheïst. Ik ben geen agnost. Ik ben geen god. Ik ben niet goddelijk. Ik ben niet de bron. Ik ben niet het zijn. Ik ben niet het kennen. Ik ben niet het gekende. Ik ben niet het onkenbare. Ik ben niet de onkenbare. Ik ben niet het absolute. Ik ben niet het relatieve. Ik ben niet het zelf. Ik ben niet de geest. Ik ben niet het bewustzijn. Ik ben niet de stilte. Het is niet stil in mij.

Ik ben niet dit. Ik ben niet dat. Ik ben niet de vorm. Ik ben niet de leegte. Ik ben niet beide. Ik ben niet geen van beide. Ik ben niet het niets. Ik ben niet het ene. Ik ben niet twee. Ik ben niet niet-twee. Ik ben niet drie. Ik ben niet vier. Ik ben niet veel. Ik ben niet alles. Ik ben niet almachtig. Ik ben niet eigenmachtig. Ik ben niet machteloos. Ik ben niet alwetend. Ik ben niet onwetend. Ik ben geen scepticus. Ik ben niet wijs. Ik ben niet dwaas. Ik ben niet dwijs. Ik ben niet wel. Ik ben niet niet.

Ik ben niet gebonden. Ik ben niet vrij. Ik ben niet gehecht. Ik ben niet onthecht. Ik ben niet in de wereld. Ik ben niet van de wereld. De wereld is niet van mij. De wereld is niet in mij. Ik ben het lijden niet voorbij. Ik ben het voorbij zijn niet voorbij. Ik heb mijn gedachten niet overwonnen. Mijn gedachten hebben mij niet overwonnen. Ik heb de wereld niet verzaakt. Ik heb mezelf niet verzaakt. Ik heb het verzaken niet verzaakt. Ik heb het antwoord niet. Ik ben het antwoord niet. Ik heb de vraag niet. Ik ben de vraag niet. Ik ben niet het licht. Ik ben niet de duisternis. Ik ben niet de liefde. Ik ben niet aan gene zijde. Ik ben niet aan deze zijde.

Ik ben geen rolmodel. Ik ben geen dokter. Ik ben geen psychiater. Ik ben geen therapeut. Ik ben geen consulent. Ik ben geen coach. Ik ben geen welzijnswerker. Ik ben geen levenskunstenaar. Ik ben geen humanist. Ik ben geen idealist. Ik ben geen realist. Ik ben geen optimist. Ik ben geen pessimist. Ik ben geen nihilist. Ik ben geen negativist. Ik ben geen laxist. Ik ben geen fatalist. Ik ben geen obscurantist. Ik ben geen bodhisattva. Ik ben geen meester. Ik ben geen leraar. Ik ben geen vriend.

Ik behoor niet tot een bepaalde school. Ik ben geen eclecticus. Ik geef geen satsang. Ik heb niets tegen satsang. Ik heb geen sangha. Ik heb niets tegen sangha's. Ik heb geen dharma. Ik heb niets tegen dharma's. Ik heb geen goeroe. Ik heb niets tegen goeroes. Ik heb geen geloften afgelegd. Ik heb niets tegen geloften. Ik heb geen transmissie gekregen. Ik heb niets tegen transmissie. Ik mediteer niet. Ik heb niets tegen meditatie. Ik contempleer niet. Ik heb niets tegen contemplatie. Ik bid niet. Ik heb niets tegen bidden. Ik brand geen wierook. Ik heb niets tegen wierook. Ik heb geen huisaltaar. Ik heb niets tegen huisaltaren. Ik bezoek geen kerk, tempel of moskee. Ik heb niets tegen kerken, tempels of moskeeën. Ik voer geen rituelen uit. Ik heb niets tegen rituelen. Ik heb niets tegen bezwaren. Ik heb niets tegen bezwaren tegen bezwaren.

Ik ben niet geroepen. Ik ben niet uitverkoren. Ik ben niet thuisgekomen. Ik ben niet eeuwig onderweg. Ik ben geen weg gegaan. Ik ben niet mijn eigen weg gegaan. Ik ben de weg niet. Ik ken de weg niet. De weg kent mij niet. Ik ben geen ander. Ik ben mezelf niet. Ik ben niet iemand. Ik ben niet niemand. Mijn naam is geen Haas.

Niet dat ik weet.

27. Gevallen is mijn last

Zo beeld ik mij soms in.

Gevallen is mijn last
De last een beter mens te moeten worden
Redder van alle levende wezens
Modelman zonder ego
Bevrijd van reactiviteit
Gekluisterd aan het juiste:
Juist spreken
Juist handelen
Juist inzicht
Juiste inspanning
Juiste bewustzijn
Juiste bedoelingen
Juiste concentratie
Juist levensonderhoud
Die last is van mijn schouders
Zo beeld ik mij soms in

Gevallen is mijn last
De last van de onvoorwaardelijke liefde
Van de eeuwige wijsheid
Van het zuivere altruïsme
Van de milde open aandacht
Van het universele mededogen
Van het onwankelbare geweten
Van het onverstoorbare gemoed
Van louter zijn te moeten zijn
Van louter nog gewaar te zijn
Van dodelijk gewoon te zijn
Van altijd maar spontaan te zijn
Goedgeefs, bevrijd van mijn en dijn
Die last is van mijn schouders
Zo beeld ik mij soms in

Gevallen is mijn last
De last van mijn zogenaamde verleden
Van schuldgevoelens over gedane zaken
Van spijt over gemiste kansen
Van schaamte over vermeende blunders
De last van mijn zogenaamde toekomst
Van overspannen verwachtingen
Van mooie beloftes
Van goede voornemens
Van grootse plannen
De last van mijn zogenaamde heden
Ongeboren en doodloos zou ik zijn
Tijdloos en oneindig
Overal en alwijs
Die last is van mijn schouders
Zo beeld ik mij soms in

Gevallen is mijn last
De last mezelf te moeten doorgronden
Vast te moeten stellen wie ik ben
Te moeten blijven wie ik meen te zijn
Wat anderen menen dat ik ben of hoor te zijn
Mijn verhalen actueel te moeten houden
Weg te moeten moffelen wat niet past
Een karikatuur te moeten zijn
Vrij van ruis en negativiteit
Vrij van strijd en strijdigheid
Die last is van mijn schouders
Zo beeld ik mij soms in

Gevallen is mijn last
De last van mijn gedachten
Gedachten als hierboven
Gedachten als hieronder
De mijne noch de jouwe
Zijn er om vast te houden
En eeuwig te herkauwen
Zo beeld ik mij soms in

28. Niet-weten is geen kennis maar een vriend

Hij laat zich nooit wegsturen.

Of je nou blij bent of boos...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou zacht bent of hard...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou dik doet of dun...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou echt bent of nep...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou vasthoudt of loslaat...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou begeert of negeert...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je me nou uitspat of inkeert...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou klaagt of dankzegt...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou opgroeit of aftakelt...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou droomt of waakt...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou deelneemt of toeschouwt...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou daar bent of hier...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou iemand bent of niemand...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou alles bent of niets...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou vorm bent of leegte...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou twee bent of één...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou god bent of mens...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou gelovig bent of ongelovig...

NIET-WETEN VERLAAT JE NOOIT!

Of je nou hoog springt of laag...

Zachtjes zingen

Jarenlang heb ik een webpagina met lofliederen en litanieën gehad. In de inleiding daarvan (1) kon je lezen dat al mijn pagina's in het teken van de vraag stonden, maar deze ene in het teken van het uitroepteken.

Want die kant heeft niet-weten ook. Dat je er blij van kan worden, lyrisch zelfs. Al is daarvoor een complete ommekeer in je denken nodig.

Normaliter is onwetendheid iets om je voor te schamen. Iets om te overschreeuwen. Iets om te bestrijden, met scholing, cursussen, trainingen – werelds, religieus, spiritueel.

Op die ommekeer in beleving, de transformatie van vraagteken in uitroepteken, heb ik lang moeten wachten. Jaren. Ik wist niet eens dat hij zou komen.

Ik heb heel wat tranen geplengd voor het van binnen zachtjes begon te zingen. 'Waar je zin in hebt', laat ik mezelf zeggen in een dwaalgesprek over serendipiteit (2), en ik antwoord: 'Dat komt pas later.'

Het innerlijke zingen uitte zich eerst in simpele lofliederen en litanieën als bovenstaande, die ik uit mijn hoofd leerde en opzei als gebed, tegenwoordig ook in vrijere vorm, al blijf ik het moeilijk vinden om het uitroepteken adequaat te verwoorden.

Is niet-weten werkelijk een vriend? Hij laat zich in ieder geval niet wegsturen.

(1) Inmiddels omgewerkt tot de tekst Van niet-weten wil ik zingen, terug te vinden in het Witboek Niet-Weten.

(2) Niet-weten is iets wat je vindt terwijl je iets anders zoekt, ook in het Witboek Niet-Weten.

29. Een missionaris zonder missie

Tweeëntwintig kleine disclaimers van een grote disclaimer.

Van de weg wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van de weg, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van de waarheid wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van de waarheid, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van de werkelijkheid wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van de werkelijkheid, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'En van de Werkelijkheid?'

'Idem dito.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van wijsheid wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van wijsheid, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van god wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van god, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van de liefde wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van de liefde, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van vrijheid wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van vrijheid, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van ethiek wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van ethiek, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van het leven wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van het leven, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van de dood wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van de dood, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van het leven na de dood wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van het leven na de dood, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van de geest wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van de geest, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van het zelf wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van het zelf, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van zen wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van zen, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van de leegte wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van de leegte, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van meditatie wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van mediteren, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van non-dualiteit wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van non-dualiteit, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van het bewustzijn wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van het bewustzijn, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van spiritualiteit wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van spiritualiteit, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van verlichting wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van verlichting, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van gemoedsrust wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van gemoedsrust, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

Van niet-weten wil ik zwijgen

'Wat weet jij eigenlijk van niet-weten, Hans?'

'Minder dan wie ook.'

'Dat lijkt me geen aanbeveling.'

'Integendeel.'

30. Woordenboek niet-weten: disclaimer

disclaimer

1. (in het dagelijks leven) tekst waarin een individu of organisatie zich vrijwaart van aansprakelijkheid

2. (in de Agnosereeks) iemand die niet claimt wat hij niet weet en zich op die manier vrijwaart van, eh... uitsprakelijkheid

31. Brabbel en Krabbel

C.V. van een o.h.

Eerst kabbel je maar wat

dan sabbel je maar wat

dan grabbel je maar wat

dan brabbel je maar wat

maar je brabbelen

wordt babbelen

en ineens zeg je

mama

en ineens zeg je

lief

en ineens zeg je

stout

en ineens zeg je

ik

en ineens zeg je

ik ben lief

en

ik ben stout

en

ik ben goed

en

ik ben slecht

ik ben in wezen goed

ik ben in wezen slecht

ik ben in wezen goed en slecht

ik ben in wezen goed noch slecht

ik ben in wezen

wezenloos

soms ben ik zus

soms ben ik zoon

maar ben ik wel

of ben ik niet

of ben ik wel

én ben ik niet

de waarheid is

de waarheid is

de waarheid is

een woord

een woord

geen oord

een poort

van wat

naar wat

van gat

naar gat

je weet

niet wat

je zegt

je zegt

ik weet niet

of ik weet

of niet

ik zeg

maar niets meer

zeg je nog

dan zeg je

niets meer

niet hardop

je houd je mond

maar nooit je kop

de stilte spreekt

je toch niet aan

dus trek je weer

van leer

tot leer

de lege

blijkt

je laatste

heer

een metafoor

voordat

voor dat nooit meer

wat moet je dan

nog zeggen

tja

je doet gewoon

van bla bla bla

o jee

haha

ach gut

nou ja

dus

net als toen

en net als nu

en net als iedereen

alleen

het zegt je niks meer

wat je zegt

het zegt je

zelfs niet niks meer

en je schrijft

het op

is op

kortom

nu krabbel je maar wat

32. Mijn hart is vol, mijn leer is leeg

Tussen deemoed en weemoed.

Mijn hart is vol
Mijn leer is leeg
Mijn ziel is stil
Mijn lijf is veeg

Mijn geest is wild
Een jonge man
Die wil nog steeds
Wat niet meer kan

Mijn lijf is moe
Mijn ziel is vrij
Mijn leer is dwaas
Mijn hart is blij

Maar niets hiervan
Is echt van mij
Nog even en
Het is voorbij

Nog even en
Het is voorbij

33. Ik schaam me voor alles wat ik over niet-weten heb gezegd

Wanneer het over liefde gaat, schaam ik me voor al wat ik erover heb gezegd.

(Rumi in Het pad van de soefi, Javad Nurbakhsh, 2006, pagina 2)

Ik schaam me voor alles wat ik over niet-weten heb gezegd.

Meer nog zou ik me schamen als ik erover had gezwegen.

Ik schaam me dat ik er zoveel over heb gezegd.

Meer nog zou ik me schamen als ik me had ingehouden.


^ Ik schaam me voor alles wat ik over niet-weten heb gezegd.